Η κορτιζόνη είναι μια στεροειδής ορμόνη που βρίσκεται στο ανθρώπινο σώμα με τη μορφή της κορτιζόλης και εκκρίνεται από τον φλοιό των επινεφριδίων.
Για την καλή υγεία, η σωστή ισορροπία κορτιζόλης είναι απαραίτητη. Η παραγωγή υπερβολικής ή λίγης κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στον οργανισμό μας.
Η δράση της επηρεάζει πολλά οργανικά συστήματα. Συμβάλλει στην απάντηση του σώματος στο άγχος ή στον κίνδυνο, στον μεταβολισμό της γλυκόζης, στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και στην μείωση της φλεγμονής.
Πότε χρησιμοποιείται η Κορτιζόνη ως θεραπεία
Επειδή η κορτιζόνη εμφανίζει αντιφλεγμονώδη και αντιαλλεργική δράση, είναι χρήσιμη για τη θεραπεία του άσθματος και άλλων αλλεργικών αντιδράσεων, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και διαφόρων δερματικών παθήσεων (όπως της ψωρίασης).
Ακόμα, χρησιμοποιείται σε:
- Φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου
- Οφθαλμολογικές παθήσεις
- Τενοντίτιδα
- Καρκινοπαθείς, ως αντιφλεγμονώδες και αντιεμετικό
- Ενδοκρινικές διαταραχές (επινεφριδιακή ανεπάρκεια)
Παρενέργειες από την λήψη κορτιζόνης
Οι ενέσεις κορτιζόνης είναι ένας ασφαλής, αποτελεσματικός τρόπος για την ανακούφιση του πόνου και της φλεγμονής. Σε μορφή κολλυρίου ή αλοιφής έχει πιο ελαφριά δράση.
Ωστόσο, όπως όλα τα φάρμακα, η κορτιζόνη μπορεί να έχει παρενέργειες. Γι’ αυτό, απαιτείται και προσοχή όταν η θεραπεία πρέπει να γίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι παρενέργειες εξαρτώνται τόσο από τη δόση όσο και από το διάστημα που λαμβάνεται και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
- Αυξημένη όρεξη και πρόσληψη βάρους
- Οίδημα (πρήξιμο) και κατακράτηση υγρών
- Αλλαγές στη διάθεση με ευερεθιστότητα και άγχος
- Αύξηση γλυκόζης αίματος (ιδιαίτερα σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη)
- Αύξηση αρτηριακής πίεσης – αύξηση χοληστερόλης
- Επινεφριδιακή ανεπάρκεια
- Μυϊκή αδυναμία – καταβολισμός μυϊκής μάζας – μείωση πρωτεϊνοσύνθεσης
- Οστεοπόρωση (σε μακροχρόνια έκθεση)
- Αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων και αιμορραγίας από το ανώτερο πεπτικό (γαστρορραγία)
Σε πόσο καιρό αποβάλλεται η κορτιζόνη από τον οργανισμό
Ο χρόνος απομάκρυνσης της κορτιζόνης από το σώμα διαφέρει ανά άτομο. Παράγοντες που επηρεάζουν την αποβολή του φαρμάκου από το σώμα είναι:
- η δόση και η ποσότητα που λαμβάνεται
- ο μεταβολικός ρυθμός (βραδύτερος ρυθμός αυξάνει τον χρόνο παραμονής στο σώμα)
- η ηλικία και η συνολική υγεία
Κατά μέσο όρο χρειάζονται 16 με 22 ώρες για να απαλλαγεί το σώμα από την κορτιζόνη. Για να αποβληθεί εντελώς, απαιτούνται έως και 5 χρόνια.
Η διακοπή της αγωγής δεν πρέπει να γίνεται απότομα, καθώς υπάρχει κίνδυνος για ανεπαρκή παραγωγή κορτιζόλης από το σώμα. Η δόση μειώνεται σταδιακά και πάντα σε συνεννόηση με τον ρευματολόγο.
Πώς η κορτιζόνη επηρεάζει το βάρος μας;
Όπως αναφέραμε, η κορτιζόνη σχετίζεται με αυξημένη όρεξη και πρόσληψη βάρους.
Η πρόσληψη βάρους σε πρώτο στάδιο δε σχετίζεται με την αύξηση λίπους, αλλά με την κατακράτηση υγρών και νατρίου, γι’ αυτό προτείνεται ο περιορισμός του επιτραπέζιου νατρίου κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Ωστόσο, στη συνέχεια, λόγω της αυξημένης όρεξης, είναι πολύ πιθανό το άτομο να καταναλώνει περισσότερες θερμίδες που τελικά θα οδηγήσει σε αύξηση βάρους και πολλές φορές σε κεντρική παχυσαρκία.
Γι’ αυτό πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη διατροφή, τόσο κατά την αγωγή, όσο και έξι μήνες μετά.
Διατροφή και κορτιζόνη
Πολλές από τις παρενέργειες που εμφανίζονται κατά την θεραπεία με κορτιζόνη, είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη διατροφή.
Αρχικά, για την αποφυγή της κατακράτησης νατρίου, συστήνεται ο περιορισμός της πρόσληψης επιτραπέζιου αλατιού και τροφίμων πλούσιων σε νάτριο. Τρόφιμα πλούσια σε νάτριο είναι μεταξύ άλλων οι ελιές, η μαγιονέζα, τα αλλαντικά, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, το ψωμί και οι φρυγανιές, τα κονσερβοποιημένα τουρσιά κ.ά.
Η ανάγνωση ετικετών τροφίμων είναι χρήσιμη όταν χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην πρόσληψη νατρίου. Η περιεκτικότητα σε αλάτι θα πρέπει να είναι μικρότερη του 1,5 γραμμαρίου ανά 100 γραμμάρια προϊόντος.
Η χρήση μπαχαρικών όπως κύμινο, κάρυ, πάπρικα, θυμάρι και ρίγανη δίνει γεύση στα φαγητά χωρίς να χρειάζεται η προσθήκη αλατιού. Ο περιορισμός του αλατιού, η κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών, η αποφυγή των αλλαντικών και η άσκηση μπορούν να οδηγήσουν στην βελτίωση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης που μπορεί να εμφανιστεί κατά την αγωγή.
Όσον αφορά την αυξημένη γλυκόζη, οι οδηγίες που ακολουθούνται είναι αντίστοιχες με αυτές για τον σακχαρώδη διαβήτη, δηλαδή η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων, προϊόντων ολικής αλέσεως (δημητριακά, ζυμαρικά ολικής), φρούτα και λαχανικά χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη (μανιτάρια, κεράσια, μήλο, ροδάκινο) και περιορισμός τροφών πλούσιων σε απλά σάκχαρα (ζάχαρη, αναψυκτικά).
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τη ζάχαρη, αυτή θα πρέπει να αποφεύγεται, τόσο από τα γλυκά και τα αναψυκτικά, όσο και από το μέλι ή τη μαρμελάδα, όπου βρίσκεται με τη μορφή απλών σακχάρων.
Αυτό θα συμβάλλει τόσο στην μείωση της κατακράτησης, όσο και στη διατήρηση του σακχάρου σε φυσιολογικά επίπεδα.
Τέλος, συνιστάται ο περιορισμός χυμών, ακόμη και των φυσικών, ειδικά τις πρωινές ώρες.
Υπάρχει κίνδυνος για οστεοπόρωση;
Για μείωση του κινδύνου οστεοπόρωσης, πρέπει να δοθεί έμφαση σε τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο όπως γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών, λαχανικά (π.χ. μπρόκολο), αλλά και σε ψάρια (σαρδέλες, σολωμός).
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να εξασφαλίζονται ικανοποιητικά επίπεδα βιταμίνης D, καθώς αυτή συμμετέχει στον μεταβολισμό και απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό.
Σχετικά με την απώλεια μυϊκής μάζας, συστήνεται η κατανάλωση πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας και χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, όπως αυγά, άπαχο κρέας, κοτόπουλο και γαλακτοκομικά.
10 διατροφικές συμβουλές για ασθενείς που λαμβάνουν κορτιζόνη
- Εντάξτε στην καθημερινή διατροφή σας τρόφιμα που θα σας βοηθήσουν να διατηρήσετε το βάρος σας, όπως αυτά που περιέχουν φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής).
- Εντάξτε κάποια μορφή άσκησης, είτε με αντιστάσεις είτε με το βάρος του σώματος, καθώς αυτή θα βοηθήσει στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους και της οστικής πυκνότητας. Ακόμη, η άσκηση βοηθά στην ομαλή απομάκρυνση της κορτιζόνης από το σώμα.
- Οργανώστε τα γεύματά σας με τέτοιο τρόπο ώστε να έχετε ενέργεια μέσα στην ημέρα και να αισθάνεστε χορτάτοι. Συστήνονται 3 κύρια γεύματα και 2 ενδιάμεσα σνακ.
- Εντάξτε στη διατροφή σας τρόφιμα υψηλά σε ασβέστιο όπως είναι το γάλα, το γιαούρτι, το τυρί και τα αμύγδαλα για διατήρηση της οστικής πυκνότητας.
- Περιορίστε τη ζάχαρη και προτιμήστε προϊόντα ολικής άλεσης και σύνθετων υδατανθράκων, που θα βοηθήσουν στην ομαλή αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
- Ενυδατώσου επαρκώς. Η επαρκής ενυδάτωση θα βοηθήσει στην πρόληψη ή και μείωση της κατακράτησης και στη διατήρηση ισορροπίας υγρών στο σώμα. Συστήνονται τουλάχιστον 6-8 ποτήρια νερό την ημέρα (τουλάχιστον 2 λίτρα).
- Απέφυγε το αλκοόλ, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος για έλκος στομάχου.
- Απέφυγε το τηγάνισμα των φαγητών και προτίμησε το ψήσιμο, το βράσιμο κ.α.
- Περιόρισε τα έτοιμα αρτοσκευάσματα και τα σφολιατοειδή.
- Προτίμησε λιπαρά που συμβάλλουν στην προστασία της καρδιάς (ψάρι όπως σολωμός, τόνος, σαρδέλα) και απέφυγε την υπερβολική κατανάλωση των κορεσμένων και trans λιπαρών (επεξεργασμένο κόκκινο κρέας, πατατάκια, κέικ κλπ).
Συνοψίζοντας για την κορτιζόνη
Ο ρόλος της διατροφής κατά την αγωγή με κορτιζόνη είναι ιδιαίτερα σημαντικός τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση παρενεργειών που μπορούν να προκύψουν, μεγιστοποιώντας έτσι τα οφέλη για τον ασθενή από την θεραπεία.
Χρειάζεσαι βοήθεια στο να σχεδιάσεις ένα εξατομικευμένο και ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής; Είμαστε εδώ για να σε βοηθήσουμε!
Μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί μας με όποιον από τους ακόλουθους τρόπους σε εξυπηρετεί:
- Κάλεσε μας στο + 2316020999
- Συμπλήρωσε την φόρμα επικοινωνίας της ιστοσελίδας μας
