Τα εκκολπώματα είναι μικρές προπτώσεις του τοιχώματος του εντέρου που εμφανίζονται κυρίως στο παχύ έντερο.
Παρουσιάζονται πιο συχνά κυρίως σε άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών. Όταν όμως εμφανιστεί φλεγμονή ή μόλυνση αυτών των εκκολπωμάτων (εκκολπωματίτιδα), μπορεί να προκαλέσει έντονο κοιλιακό πόνο, πυρετό και άλλες επιπλοκές.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η εκκολπωμάτωση είναι ασυμπτωματική και δεν απαιτείται θεραπεία.
Συμπτώματα εκκολπωματίτιδας
Η εκκολπωματίτιδα (η φλεγμονή ή ο ερεθισμός των εκκολπωμάτων) παρουσιάζει κάποια συμπτώματα τα οποία τελικά οδηγούν και στην διάγνωση της.
Αυτά τα συμπτώματα είναι:
- πόνος στην αριστερή πλευρά της κοιλιάς
- φούσκωμα και αίσθημα βάρους στην κοιλιά
- διαταραχές στις κενώσεις (δυσκοιλιότητα ή -λιγότερο συχνά- διάρροια)
- ναυτία ή μειωμένη όρεξη για φαγητό
- αυξημένη ευαισθησία στην πίεση της κοιλιάς και πυρετός όταν υπάρχει φλεγμονή
Σε πιο σοβαρές ή παρατεταμένες περιπτώσεις εκκολπωματίτιδας, μπορεί να εμφανιστούν αίμα στα κόπρανα, έντονος διαξιφιστικός πόνος και σημάδια γενικευμένης φλεγμονής (π.χ. ρίγος, ταχυκαρδία).
Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι σημαντικό να ζητείται άμεσα ιατρική εκτίμηση καθώς μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή ή νοσηλεία.
Ποιά είναι η διαφορά ανάμεσα στην εκκολπωμάτωση και την εκκολπωματίτιδα
Εκκολπωμάτωση ονομάζουμε την παρουσία εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο, χωρίς να υπάρχει φλεγμονή.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλούν συμπτώματα, δεν απαιτείται θεραπεία και είναι πολύ πιθανό το άτομο να μην γνωρίζει την ύπαρξη τους.
Εκκολπωματίτιδα είναι όταν ένα ή περισσότερα εκκολπώματα φλεγμαίνουν. Τότε, εμφανίζονται συμπτώματα και η θεραπεία κρίνεται απαραίτητη.
Πώς προλαμβάνεταιη εκκολπωματίτιδα
Παρά την ηλικία και την γενετική προδιάθεση, ο τρόπος ζωής επηρεάζει σημαντικά το αν θα εμφανιστούν εκκολπώματα και κυρίως το αν θα φλεγμαίνουν.
Έτσι, η πρόληψη βασίζεται κυρίως στην διατροφή, την ενυδάτωση και την καθημερινή φυσική δραστηριότητα.
Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, προϊόντα ολικής άλεσης, ξηρούς καρπούς και σπόρους που δεν περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες σε σάκχαρα, επεξεργασμένα προϊόντα και κορεσμένα τρανς λιπαρά είναι αρκετά ωφέλιμη.
Βοηθά στην διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους εξασφαλίζοντας ότι τα επίπεδα κοιλιακού λίπους θα παραμείνουν χαμηλά.
Ως αποτέλεσμα αυτού, υπάρχει μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης συστηματικής φλεγμονής και εκκολπωματίτιδας.
Πώς επηρεάζει η διατροφή την εκκολπωματίτιδα
Η διατροφή συμβάλλει καθοριστικά τόσο στην πρόληψη όσο και στην διαχείριση της εκκολπωμάτωσης και της εκκολπωματίτιδας.
Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση φυτικών ινών έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης εκκολπωμάτωσης. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην αύξηση του όγκου των κοπράνων και στην ευκολότερη διέλευση τους απο το έντερο, μειώνοντας την πίεση στα τοιχώματα του εντέρου.
Επιπλέον, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ιδιαίτερα του επεξεργασμένου, έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εκκολπωματίτιδας. Αντίθετα, η κατανάλωση πουλερικών και ψαριών σε αντικατάσταση του κόκκινου κρέατος δεν φαίνεται να έχει την ίδια επίδραση.
Ακόμη, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τροφές όπως ξηροί καρποί και σπόροι μπορεί να έχουν προστατευτική δράση παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν υπήρχε η πεποίθηση πως η κατανάλωση τους πιθανότατα θα προκαλέσει φλεγμονή.
Τέλος, σε ό,τι αφορά στο αλκοόλ, συνίσταται η αποφυγή ή η μείωση του. Η υπερβολική κατανάλωση έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εκκολπωμάτωσης.
Δίαιτα LOW FODMAP και εκκολπώματα
Η δίαιτα low fodmap είναι ένα διατροφικό πρόγραμμα που περιορίζει προσωρινά συγκεκριμένα είδη υδατανθράκων.
Στην συνέχεια, τα τρόφιμα αυτά επανεισάγονται σταδιακά ώστε να εντοπιστούν τα τρόφιμα που προκαλούν συμπτώματα σε κάθε άτομο.
Βοηθάει η δίαιτα LOW FODMAP στα εκκολπώματα;
Η δίαιτα low fodmap δεν είναι η βασική θεραπεία για την εκκολπωμάτωση ή την εκκολπωματίτιδα
Μπορεί όμως να βοηθήσει σε περιπτώσεις όπου συνυπάρχουν επίμονα συμπτώματα ευερέθιστου εντέρου με εκκολπώματα. Ωστόσο, δεν εφαρμόζεται σε άτομα με ασυμπτωματική εκκολπωματική νόσο καθώς δεν χρειάζεται.
Επίσης, δεν εφαρμόζεται και σε άτομα με εκκολπωματίτιδα σε έξαρση. Αυτή η περίπτωση αντιμετωπίζεται με ιατρική αγωγή και τροποποίηση της υφής των τροφών.
Διατροφή σε περίοδο έξαρσης (Οξεία Εκκολπωματίτιδα)
Σε περίπτωση οξείας εκκολπωματίτιδας, η διατροφή θα πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την σοβαρότητα της κατάστασης.
Στα αρχικά στάδια, συνιστάται υγρή και χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες δίαιτα έως ότου υποχωρήσει η φλεγμονή.
Στην συνέχεια, όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν, η διατροφή μπορεί να επανέλθει σταδιακά στα φυσιολογικά επίπεδα με την επανένταξη των φυτικών ινών.
Ο ρόλος των φυτικών ινών
Οι φυτικές ίνες αποτελούν βασικό στοιχείο στην διατροφική διαχείριση των εκκολπωμάτων τόσο στην πρόληψη όσο και στην μακροπρόθεσμη φροντίδα του εντέρου καθώς περνούν σχεδόν απευθείας στο παχύ έντερο χωρίς να πέπτονται.
Εκεί, ασκούν έντονη ευεργετική δράση αφού αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων. Έτσι, μειώνεται η πίεση στο παχύ έντερο, υποστηρίζουν το εντερικό μικροβίωμα λειτουργώντας ως “τροφή” για τα καλά μικρόβια του εντέρου και συμβάλλουν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας.
Είδη των φυτικών ινών
Οι φυτικές ίνες κατηγοριοποιούνται σε δύο είδη, τις διαλυτές και τις αδιάλυτες.
Οι διαλυτές φυτικές ίνες που τις βρίσκουμε σε τρόφιμα όπως η βρώμη, το μήλο, η μπανάνα, ο λιναρόσπορος και τα όσπρια, απορροφούν νερό κι έτσι μαλακώνουν τα κόπρανα.
Από την άλλη πλευρά, οι αδιάλυτες φυτικές ίνες που βρίσκονται στις φλούδες των λαχανικών και των φρούτων, στο καστανό ρύζι και στα δημητριακά ολικής άλεσης, δρουν αυξάνοντας τον όγκο των κοπράνων και επιταχύνοντας την διέλευση τους.
Πόσες φυτικές ίνες χρειάζονται καθημερινά
Οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν περίπου 25 – 30 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα.
Ωστόσο, για τα άτομα με εκκολπωμάτωση συστήνεται η σταδιακή αύξηση των φυτικών ινών προς αποφυγήν μετεωρισμού.
Η ενσωμάτωση φυτικών ινών τόσο διαλυτών όσο και αδιάλυτων σε κάθε γεύμα καθώς και η κατανάλωση 1 – 2 μερίδων γαλακτοκομικών προϊόντων καθημερινά (κατά προτίμηση μη παστεριωμένων ή με ελάχιστη επεξεργασία) φαίνεται να βελτιώνουν σε σημαντικά μεγάλο βαθμό το μικροβίωμα του εντέρου.
Συμπληρωματικά, ο συνδυασμός των προβιοτικών με πρεβιοτικές ίνες (π.χ. γιαούρτι+βρώμη/κεφίρ+μπανάνα)ενισχύει την ανάπτυξη των καλών βακτηρίων του εντέρου.
Ενυδάτωση και εκκολπώματα
Η επαρκής ενυδάτωση είναι κομβική για τη σωστή λειτουργία του εντέρου.
Οι φυτικές ίνες χρειάζονται νερό προκειμένου να λειτουργήσουν σωστά και να αποδώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Πόσο νερό χρειάζεται καθημερινά
Η κύρια σύσταση είναι να καταναλώνονται τουλάχιστον 1,5 – 2 λίτρα νερού ημερησίως.
Αυτή η ποσότητα θα πρέπει να αυξάνεται σε περιπτώσεις όπου η θερμοκρασία είναι υψηλή, υπάρχει περπάτημα ή οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα και έχουμε αυξημένη κατανάλωση καφεΐνης ή αλκοόλ μέσα στην ημέρα.
Ο ρόλος των προβιοτικών στα εκκολπώματα
Βάση των δεδομένων που προκύπτουν από μελέτες, υποστηρίζεται ότι η χορήγηση προβιοτικών μπορεί να συμβάλλει στην μείωση της φλεγμονής, να βελτιώσει την λειτουργικότητα του εντέρου, να μειώσει το αίσθημα του “φουσκώματος” καθώς και τις εναλλαγές διάρροιας / δυσκοιλιότητας.
Ωστόσο, η χρήση τους θα πρέπει να εξατομικεύεται και να γίνεται κατόπιν συνεννόησης με τον Ιατρό ή τον Διατροφολόγο σας.
Τροφές που είναι πλούσιες σε προβιοτικά είναι το γιαούρτι, το κεφίρ, η μαύρη σοκολάτα, ο φρέσκος αρακάς που δεν έχει υποστεί θερμική επεξεργασία πριν καταναλωθεί, οι ελιές, οι πίκλες, η φέτα και το προζυμένιο ψωμί.
Φυσική δραστηριότητα και εκκολπώματα
Προτείνεται η καθημερινή φυσική δραστηριότητα (π.χ. περπάτημα για τουλάχιστον 30 – 45 λεπτά) καθώς και ήπια άσκηση ενδυνάμωσης (τουλάχιστον για 2 -3 φορές την εβδομάδα).
Τέλος, κρίνεται απαραίτητη η αποφυγή του καπνίσματος δεδομένου ότι το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης φλεγμονών αλλά και επιπλοκών στην εκκολπωματική νόσο.
Καταλήγοντας για την διατροφή στα εκκολπώματα
Η διατροφή αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την υγεία του παχέος εντέρου.
Οι ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες είναι άκρως σημαντικές για την πρόληψη και την διαχείριση των εκκολπωμάτων ακόμη και σε περιόδους έξαρσης, όπου μπορεί να επιταχύνει την ανάρρωση, και να μειώσει τον κίνδυνο μελλοντικών επεισοδίων.
Σε κάθε περίπτωση, η ατομική αξιολόγηση από ιατρό κρίνεται πάντα απαραίτητη καθώς κάθε περιστατικό μπορεί να διαφέρει.
